Dagens glimt frå Stryn

Loen. Restauranten ved Kjendalsbræ. Eneret 1925, Carl Normann, Hamar. Personalet oppstilt for å ta avskjed med middagsgjestene. To av karane vinkar med kvite tørkle. Den delvis overbygde terrassen som går ut i vatnet, har langbord dekka med kvite dukar og serviettar. To av jentene bak i ”anretningen” har teke på kvite forklede utanpå bunaden. Oppvasken må gjerast før neste gruppe er på plass. Til venstre stova som Jakob A. Nesdal sette opp ca. 1886.

Eg veit ikkje sikkert når ”restaurantdrifta” i Kjenndalen starta opp, men tek neppe mykje feil om eg seier 1886. For dette året fekk Jakob Abrahamsen Nesdal  rett til å servere øl til turistar av formannskapet i Stryn. Den vesle stova lengst til høgre i biletet vart oppført på denne tida av Jakob.

Folketeljinga i år 1900 fortel at han var fødd i 1851 og budde på Abrahambruket,  nr. 3 på Nesdal ytre. Han var Føderaadsmand; arbeider paa gaarden. Fører over Jostedalsbræn og paa fjeldtoppene”. Her budde han saman med kona si, dottera Kari (”Hotelbestyrerinde, husgjerning”) og sonen Abraham og familien hans. Mest truleg hadde den då 27 år gamle Kari ansvaret for serveringsstova og kanskje også nokre få ”hotellsenger” i dette vesle huset på Kjenndalssanden. Den andre dottera, Martha (f. 1878), var skreddarlærling hos skreddarmeister Mari Hatledal som budde under bruk nr. 2 på Svarstad (Lindkvien, seinare kalla Marikvia).Då ulykka råka Lodalen i 1905 hadde Kari utvandra til Minot i Nord-Dakota (i 1903) og Martha var borte i teneste (Davik?). Ingen av dei som då budde på Abrahambruket overlevde 1905-ulykka. Fire vaksne og 4 guteborn i alderen 3-10 år gjekk bort. Berre kona til Abraham, Anne Larsdotter, vart funne og gravlagt. Dei andre fekk grava si i vatnet.

 

Markus A. Loen (Alexandra) fekk leige seg tomt ved sidan av Jakob, og flytte i 1899 opp ei stove frå heimegarden til serveringsstove. Markus sine hus er dei raude stovene. 1905-ulykka gjorde liten skade på desse husa på Kjenndalssanden. Dei vart berre løfta opp og rista litt av båra, men vart ståande mest uskadde. Alexandra bygde på restauranten sin fleire gonger og etter den siste utvidinga i 1928 kunne dei dekke til 200 gjester samtidig. Det var hardt arbeid å lage mat til og servere så mange gjester. Oppvaskvatnet kokte dei i ei jarngryte i skogen bak restauranten og bar i trebøtter  til ”anretningen”. Idyllen varte til 1936.Skadetaksten datert 5. november 1936 seier: ”Ved de bølger som opstod og skyllet over store deler av Bødal og Nesdal med Kjendalen paagrunn av raset fra Ravnefjell den 13/9-36 blev Kjendalens Reistaurant skyllet ca. 350 m. inn over land og brudt helt i stykker og laa i en ruinhaug sammen med nogen vognskur og en anden ældre bygning tilhørende en anden eier.” Skaden vart taksert til kr 15.000.  

 

Alexandra og Lodalens Dampbåtlag hadde framleis tru på at turistane ville kome til Lodalen. Dei måtte finne nye løysingar. For styresmaktene la etter 1936-ulykka ned forbod mot å drive turisttrafikk på Lovatnet, og dessutan var sundet mellom Nesodden og Ramnefjellet fylt opp av steinmassar. Til alt hell var Lodalsvegen i 1936 bygt ferdig til Helset, og i 1937 var vegen ferdig til Bødal. Dampbåtlaget gjekk derfor til innkjøp av 7 bussar og to drosjer til sommarsesongen 1937. I 1938 vart vegen ført fram til Kjenndalssanden og kjerrevegen til breen vart utbetra til bilveg. Det vart slutt med hesteskyss og alle turistane vart ført i buss og bil. Alexandra bygde i 1938 ny restaurant inne i Kjenndalen.

 

Så kom krigen i 1940 og fem år med stillstand. Turistferdsla til Lodalen vart ikkje den same etter krigen. Bussane vart selde og restauranten hadde siste arrangementet i 1957.

 

Etter nesten 30 år med utan særleg drift i Kjenndalen og 50 år utan båt på Lovatnet, tok Alexandra, no med Eivind Grov i spissen, initiativ til å starte opp båtrute på vatnet. Sundet vart mudra og bryggje vart bygt i Kjenndalen og på Vassenden (Vorneset). Den 1. juni 1985 starta den nye båtruta opp og dørene til den gamle restauranten vart opna. Den nye båten kom frå Gjende og hadde same namnet. Som skikk og bruk tilseier fekk båten nytt lokalt namn av ”gudmor” Jenny Loen, og etter dåpsseremonien 31. mai gjennomførte  ”Kjenndal” sin første offisielle tur til Kjenndalen. Båten går framleis sommarsesongen på Lovatnet, men restauranten inne i Kjenndalen vart teken av snøras våren 1988. Ny restaurant vart bygt ved bryggja på Kjenndalssanden, ikkje langt frå den opprinnelege staden og vart teken i bruk 1990.

Kjenndalssanden og restauranten der inne gjev den besøkande ei veldig spesiell stemning. Ein føler seg utruleg liten i noko av det likaste og mektigaste av Guds skaparverk, men samtidig nesten i eitt med naturen. Berre eit blikk bort på Ramnefjellet, og ein vert minna om kva krefter som vert sette i sving når naturen rører på seg.

Jakob Neumann Hammer (Bergen) kjøpte handelsstaden av Reinert S. Sivertsen i 1856. Han gifte seg i 1858 med Antonette f. Osenbruch (Bergen) i Utvik. Svogeren hennar, Rasmus Gerhard Evje dreiv handel på Faleide, og broren Jørgen var handelsmann på Oldøren. Mora til Jakob var dotter av biskop Jacob Neumann i Bjørgvin, som "gjenoppdaga" alterfrontalet i Nedstryn kyrkje og tok det med til Bergens Museum.

Tida rundt 1860 fram til 1880-åra var vanskelege for den "gamle" landhandlarstanden. I 1870-åra vart det skipa handelsforeiningar mange stadar, m.a. i Oppstryn, Nedstryn, Olden og Utvik. Desse foreiningane dreiv med handel og var stort sett eigde av bøndene i bygda. Dei tidlegare einerådande landhandlarane fekk hard konkurranse og mange måtte gje seg.

Hammer selde eigedomen og næringa si til Johan Johannessen Loen i 1878 for kr 18000,-. Loen greidde seg godt og bygde både dampskipskai og hotell Brittania i Utvik, i tillegg til å drive handel.

Nyeste kommentarer

25.10 | 08:40

Danmpskibsposten nr 29 (3/1990) har på side 11 av D/S Brixdal og M/B Alda på Oldenvannet, med tittel "En av de eldste norskbygde dampmaskiner?"

05.10 | 14:52

Opprinnelig fra USA. Kom hit i '84. Kona er fra Stryn. Har gått forbi så mange ganger, på vei opp til Holevatnet eller videre. Visste at den ble nedlagt pga ras

23.06 | 16:51

Hei!
Jeg fant nettopp ut at jeg stammer fra Berge i Oppstryn. Og et av mine søk endte her på siden din.
Kan/ har du info om denne gården og de som bodde der?

08.02 | 10:30

Er på leiting etter info om Brixdal som ble bygd ved Mjellem & Karlsen i 1894.